Nedir Bu Yarn Bombing?

Turkce'ye " Iplik Bombalama" diye cevirebilecegimiz Yarn Bombing terimiyle, tesadufen dergi karistirirken karsilastim. Sonra detayli bir arastirmaya girisince o kadar ilgimi cekti ki, paylasmadan edemedim. Yarn bombing aslinda bir grafitti ya da sokak sanati bicimi. En onemli ozelligi, boya ya da tebesir yerine rengarenk ipliklerin orgu ya da dantel olarak kullanilmasi.

Bildigimiz ve aliskin oldugumuz grafittiye gore oldukca genc olan bu sokak sanatinin ilk orneklerine 2004 Mayis'inda Hollanda'da rastlanmis. 2005 yilinda ise Teksas'li orguculer ellerinde kalmis ve bitmemis orguleri ile bu sokak sanatina katkida bulunmuslar. Ondan sonra da dunyanin her kosesinden farkli sanatcilar bu ise gonul vermeye baslamis. 

Bu hareketin anasi olarak Houston'li 37 yasindaki Magda Sayeg goruluyor. 2005 yilinda kendi dukkaninin kapi koluna sirin ve sicak olsun diye yaptigi bir orguyu giydirince, dukkana ilgi cok artmis. Bakmis insanlar sirf kapi koluna bakmak icin arabalarindan iniyorlar, gitmis bir alt sokaktaki trafik levhasina tozluk giydirmis. Ondan sonra da Houston sokaklarinda yavas yavas orguleri belirmeye baslamis. Zamanla,  bu bireysel minik sirinliklerin yerini daha buyuk projeler almis. Ucretli projelerde yer almaya baslamis, yaptiklarini internet uzerinden paylasarak bu akimin gelismesini saglamis. Buyuk sirketler urunlerini orsun diye Sayeg'e 20,000 $' a varan ucretler odemisler. Toyota 2010 yilinda Prius modelleri icin bir suveter ordurtmus. Smart icin Roma'ya ucarak arabayi 1970'ler tarzi bir battaniye ile kaplamis. Gectigimiz yil da Mini Cooper icin benzer bir reklam kampanyasinda calismis. Tahmin edeceginiz uzere, Sayeg'in isleri oylesine artmis ki, o minik dukkanini coktan kapatip Austin'e yerleserek, kendisini yeni kariyerine adamis.

Akim gelistikce, Londra'li Lauran O'Farrell, "Knit the City- Sehri Orun" isimli Londra'nin ilk graffiti orgu grubunu kurmus. El yapimi amigurumi yaratiklar, karakterler ve objelerle bir oyku ya da tema anlatmaya baslamislar. Gunumuzde bu tema o kadar yaygin ki, bazen bir bisikleti ya da koca bir otobusu, bir agac govdesini ya da kaldirim tasindaki catlaklari rengarenk orgulerle bezenmis bir halde gormek mumkun.

Ornegin 24 yasindaki Jessie Hemmons, Philadelphia Sanat Muzesi'ndeki Rocky heykelini cok buyuk, maco ve turistik buldugu icin, gectigimiz yil Nisan ayinda pembe ipliklerle ormus. Hemmons'in yaptigi sanatla ilgili cok onemli bir cikarimi var. Ona gore graffitti ve sokak sanati cok erkek egemen, yarn bombing ise daha feminen. Anneannelerimizin suveterleriyle graffiti yapmak gibi bir sey. Belki de bu yuzden Yarn Bombing yerine Anneanne Grafittisi tanimini kullananlar da var.

Bu sanat insanlarin ne kadar hosuna giderse gitsin, kanun cok acik bir sekilde Yarn Bombingin vandalist bir akim oldugunu soyluyor. Her ne kadar polisler daha toleransli davransalar da, aslinda bir suc. Tum bunlari yazarken , acaba Istanbul sokaklarinda biri kalkip bir otobus duragini ormeye kalksa basina neler gelirdi diye dusundum. Basina toplanan onlarca kisiyi, akil veren teyzeleri, durdurmaya calisan zabita memurlarini gozume getirdim. Sonra bir gun, buyuk sirketlerin biri sirf dunyada unlu diye bir Amerika'li sanatciyi getirdiginde ayni insanlarin nasil hayranlikla esere baktiklarini dusundum. Bizim teyzelerimizin her biri birer tig sanatcisi, acaba bir gun bir araya gelip Galata Koprusu'nu rengarenk orseler guzel olmaz miydi?

Ilustrasyon: Ole
For English, please click CosieCosie.